اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

در گاوداری­ها مشکلات ناشی از کیفیت نامناسب آب چاه­ها و چشمه­ها به ­ویژه در زمانی که مدیریت محیطی ضعیف باشد، دیده می شود. از آنجا که گاوها به ­خصوص گاوهای پر شیر ممکن است روزانه ۹۰ تا ۱۴۰ لیتر آب مصرف کنند، نسبت به کیفیت آب حساس تر هستند. عدم عرضه آب کافی یا عرضه آب کم کیفیت به گاوهای شیری سبب کاهش رشد وکاهش تولید شیر می گردد. آب محرک عمل طبیعی شکمبه و افزایش هضم وجذب مواد مغذی میگردد. آب ۸۷ درصد شیر ترشح شده گاو را شامل میشود. آب محیطی را برای واکنشهای شیمیایی در بدن ایجاد می کند.

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

توجه به این نکته ضروری است که آب مورد استفاده در شیر دوشی برای شستشوی دستگاه پستانها باید حتماً عاری از کلی فرم­میکروبی باشد. همچنین اگر گاوها از آب آلوده استفاده کنند، تولید شیر کاهش پیدا کرده و احتمال بروز کتوز و اسهال مزمن افزایش می یابد. توصیه می شود آبخوری­ها حداقل هفته­ای دو مرتبه با آب بهداشتی تمیز شوند.

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

همچنین آبهایی که میزان سولفات و منیزیوم بالایی دارند، باعث بروز اسهال شده و احتیاجات روزانه بدن به سلنیوم، ویتامین E و مس را افزایش می دهند. لازم به­ذکر است آبهایی که آهن بالایی دارند، نیاز روزانه گاوهای شیری به مس را ازدیاد می بخشند. همچنین اگر آب گاوداری­ها تا حدی اسیدی باشد (PH کمتر از ۵/۵ ) ممکن است اسیدوز خفیف با نشانه های زیر بوجود آید:

٭ کاهش تولید شیر

٭ کاهش درصد چربی شیر

٭ کاهش افزایش وزن روزانه

٭ مشکلات از غذا افتادگی

٭ شیوع بیماری های متابولیک و عفونی

٭ افزایش درصد ناباروری در گله

٭ افزایش میزان حذف

منابع آبی قلیایی (PH  بیش از ۵/۸ ) نیزممکن است آلکالوز خفیف با نشانه های زیر را بوجود آورد:

٭ کمبود ویتامین B و اسیدهای آمینه

٭ برخی از علایم شبیه اسیدوز خفیف

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

در این هنگام اگر جیره غذایی حاوی یونجه بافر و مواد معدنی بالایی باشد، آلکالوز تشدید می شود.

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها" width="320" height="240" />

سطوح بیش از ۱۰۰ الی ۱۵۰ پی پی ام نیترات (NO3) در آب می تواند مشکلات تولید مثلی را در گاوهای بالغ بوجود آورد. البته هنوز تاثیر نیترات در کاهش تولید شیر دیده نشده است. علایم مسمومیت با نیترات شامل ناباروری، محدودیت در افزایش وزن، سقط، بیماریهای تنفسی و حتی مرگ است.

آبی که گوساله ها مصرف می­کنند باید فاقد انواع باکتری­های بیماریزا بوده و میزان کلی­فرم باکتریایی آن برای مصرف گاوهای بالغ باید کمتر از ۱۰ در هر ۱۰۰ میلی لیتر باشد. در همین راستا نظافت مرتب و منظم آبخوری­ها ضروری می باشد­.

بررسی کیفیت آب:

آب گاوداری­ها باید از نظر کلی فرم ها،PH ، نیترات و نیتریت­ها و مجموع باکتری­ها بررسی و آزمایش شوند. اکثر آزمایشگاه­ها توانایی آزمایش فاکتورهای آب را دارا هستند. ضمناً سطوح قابل قبول تستهای کیفی آب در جدول ۱ ارائه شده است.

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

جدول ۱) فاکتورهای آنالیز کیفی آب

هر نوع محدودیت در مصرف آب  حدود نیم تا یک کیلو گرم مصرف ماده خشک و یک تا ۵/۲ کیلو گرم تولید شیر را کاهش می دهد. گاوهای دوشا روزانه ده مرتبه آب می نوشند و به طور کلی گاوهای شیری بازاء تولید هر کیلوگرم شیر به حدود ۵/۴ تا ۵ کیلو گرم آب نیاز دارند. البته ذکر این نکته ضروری است که آب مصرفی گاو از نوشیدن و جذب رطوبت خوراک نیز بدست می آید . برای مثال اگر جیره ای حاوی ۴۰% رطوبت باشد بدین معنا است که اگر در روز ۳۷ کیلوگرم خوراک مصرف کند، حدود ۸/۱۴ کیلو گرم آب وارد بدنش شده است .

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

البته رطوبت جیره به ترکیب وجود سیلاژ یا علوفه تازه در آن بستگی دارد. مثلاً جیره هایی که سیلاژ ذرت زیادی دارند  حدود ۱۰ الی ۲۰ کیلو گرم آب به بدن دام می رسانند. برخی از عواملی که بر رفتارهای نوشیدن آب دام اثر می گذارند عبارتند از : الگوی خوراک خوردن گاوها، سهولت دستیابی به آبشخورها، دمای آب و نحوه دسترسی به آب (تانک یا آبخوری های خودکار )فضای قابل دسترسی آبشخورها .

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

در ساعاتی از شبانه روز که گاوها حداکثر مصرف ماده خشک را دارند ، بیشترین حجم آب مورد نیاز بدن خود را نیز می نوشند، در این شرایط گاوها علاقمند هستند که بطور متناوب غذا خورده و آب بنوشند. بطور ایده آل باید درهنگام مصرف خوراک آب تمیز و تازه در اختیار گاوها باشد. در آب وهوای سرد اکثر گاوها ترجیح می­دهند که بجای برف و یخ­های شکسته از آب استفاده کنند، بنابراین برای افزایش سرانه آب باید مانع از یخزدگی آبخوری­ها شد. در برخی از منابع اشاره شده است گاوهایی که آب سرد بیشتری می­نوشند تاثیری بر میزان مصرف خوراک تولید شیر آنها ندارد ولی برخی منابع دیگر اعلام کرده­اند گاوهایی که آب سرد کمتری می­نوشند تولید شیرشان بیشتر می­گردد. عموماً در زمستان گاوها آب گرم را به سرد ترجیح میدهند.

تحقیقات گوناگون بیان کرده­اند که گاوهای قوی و مهاجم نسبت به گاوهای ضعیف تر بیشتر از آبخوری­ها استفاده می کنند. این گاوها خوراک بیشتری خورده، شیرزیادتر و با چربی بالاتری تولید می­نمایند. این رفتار­های اجتماعی گاوها در بهاربندی از بعد اقتصادی برای گاوداران اهمیت دارد . گاهی انتقال یک رأس دام از یک بهاربند به بهاربندی دیگر مشکل را مرتفع می­سازد.

منابع نوین پیشنهاد کرده اند که راندمان رشد گوساله را می توان با در اختیار قرار دادن آب آزاد بهبود بخشید .اگر میزان مصرف آب حدود ۱۵ الی ۲۰% با آنچه در جدول ۲و ۳ نشان داده است مغایرت داشته باشد مصرف وکیفیت آب گله دچار مشکل بوده و تولید شیر در آن افت خواهد کرد.

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

بطور کلی وقتی درجه حرارت هوا از ۷ درجه سانتی گراد بالاتر رود، میزان مصرف آب افزایش پیدا می کند و در دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد افت می­کند. گاوهای گوشتی نیز در ۴ ساعت ۵ الی ۶ مرتبه آب می­نوشند و بطور نمونه یک گاو پرواری ۴۵۰ کیلو گرمی در دمای ۱۰ درجه به ۱۷ تا ۳۶ کیلوگرم آب و دوره های ۳۰ درجه سانتی گراد به ۳۶ تا ۸۲ کیلوگرم آب در روز نیاز دارد.

درجدول ۲ و ۳ برخی از عوامل را که بر مصرف آب گاو اثر می گذارد، نشان می دهد.

جدول ۲) نیازهای آبی گاوهای شیری :

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

جدول ۳) عوامل احتمالی که باعث افت مصرف آب می شوند :

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

 علائم مصرف ناکافی یا بیش از حد آب:

مصرف کم آب باعث محدود شدن خروج ادرار و سفت شدن مدفوع دام می­گردد، این حالتها ممکن است علائم دهیدراسیون ناشی از بیماری باشد. محدودیت منابع آبی در گاوداری باعث محدود شدن تولید شیر و اگر دام از گودالهای آب حاوی ادرار استفاده کند، بیماری روده ای بوجود می آید . بخاطر داشته باشید فقدان نمک ، پتاسیم و پروتئین خام در جیره غذایی نیز می تواند این رفتارها را ایجاد کند.

مصرف بیش از حد آب باعث تولید بیش از اندازه ادرار و شل شدن غیر طبیعی مدفوع و تاحدی ایجاد نفخ گردد . این نوع نفخ بیشتر در گوساله ها دیده می شود . اسهال حاصل از مصرف بیش از اندازه آب از نظر رنگ و بو طبیعی و عادی می­باشد. در شرایطی که دام مقدار بسیار زیادی آب مصرف می کند، احتمالاً مصرف نمک و جوش شیرین در آن بالا بوده و یا خوراک آلودگی داشته است .

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها

توجه به این نکته ضروری است که نباید هر آبخوری در بهاربند برای بیش از ۲۰ رأس گاو در نظر گرفته شود. لازم به ذکر است آبخوری­ها در محل هایی قرار داده شوند که به سهولت قابل دسترسی توسط دامها باشند، این مطلب در شرایط استرس­های گرمایی اهمیت بیشتری پیدا می­کند. در صورتی که آب زیادی در اطراف آبخوری­ها ریخته شده و محیطی خیس و لجنی بوجود آورد احتمال بروز بیماری هایی مانند ورم پستان پیدا می­کند .

در پایان شایان ذکر است که هرچند در جیره غذایی­، تعادل پروتئین­، انرژی­، مواد معدنی و … اهمیت زیادی دارد ولی هرگز نباید آب و کیفیت آن را فراموش کرد، زیرا بدون وجود آب سالم ، تمیز و با کیفیت نمی توان به عملکرد مطلوب در گاوها و گوساله ها دست یافت.

اهمیت کیفیت آب در گاوداری ها